O czym trzeba wiedzieć, wybierając oświetlenie biurowe

Olśnienie, efekt migotania i promieniowanie UV to zjawiska wywołane przez źle dobrane oświetlenie biurowe. Ich skutkiem jest obniżone samopoczucie i gorsza wydajność pracowników. Podpowiadamy, na co należy zwrócić uwagę, aby uniknąć przykrych dla zdrowia i nastroju konsekwencji niedopasowania światła do stanowiska pracy w biurze.

Nikogo nie trzeba przekonywać, jak bardzo ciągła praca przed monitorem obciąża nasz wzrok. Jednak nie każdy pamięta, że źle dobrane oświetlenie pola roboczego potęguje zmęczenie oczu i może skutkować poważnymi dolegliwościami, a nawet prowadzić do schorzeń i osłabienia wzroku. Zmęczone, zaczerwienione i łzawiące oczy, zapalenie spojówek, obniżone samopoczucie, chroniczny stan zmęczenia i bóle głowy – to nie są objawy niedoboru witamin i mikroelementów, lecz skutek zastosowania niewłaściwego oświetlenia do pracy przy komputerze. O czym trzeba pamiętać, wybierając oświetlenie biurowe?

Światło – ważny element ergonomicznego stanowiska biurowego

Ogólne zalecenia w zakresie oświetlenia na stanowiskach pracy wyposażonych w komputer do pracy ciągłej reguluje Kodeks Pracy (Art. 207 § 2) oraz Rozporządzenie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z 1998 r. (w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe), które po szczegółowe, techniczne regulacje odsyła do Polskich Norm branżowych. Wprawdzie nie istnieje norma dedykowana stricte oświetleniu biurowemu, jednak zalecenia w tym zakresie obejmuje wydana w 2012 roku norma PN EN 12464 – 1 : 2012 (Światło i oświetlenie – Oświetlenie miejsc pracy – Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach). Co konkretnie nakazują przepisy?

Natężenie światła na stanowisku z komputerem – co najmniej 500 luksów (lx)

Zgodnie z obowiązującą normą pracodawca zobowiązany jest zapewnić na płaszczyźnie pracy wzrokowej światło o wymaganym natężeniu. W przypadku stanowiska komputerowego do pracy ciągłej średnie natężenie oświetlenia musi wynosić minimum 500 lx (1 lx = 1lumen/m2). Innymi słowy światło padające na blat biurka musi mieć właśnie takie natężenie. Obniżenie poziomu natężenia do 300 lx jest możliwe w przypadku stanowisk z komputerem, na których praca ma charakter dorywczy oraz w bezpośrednim otoczeniu stanowiska pracy i w biurowych ciągach komunikacyjnych.

• Minimum 500 lx – stanowisko pracy biurowej wyposażone w komputer
• Minimum 300 lx – stanowisko z komputerem do pracy dorywczej, bezpośrednie otoczenie stanowiska pracy, ciągi komunikacyjne w biurze

Niechciane olśnienie!

W kontekście oświetlenia, zwłaszcza oświetlenia biurowego, efekt olśnienia nie ma nic wspólnego z nagłym oświeceniem, genialną w swej prostocie myślą czy pomysłem na rozwiązanie problemu. Olśnienie to powodujące dyskomfort widzenia, uniemożliwiające rozpoznanie szczegółów i obniżające zdolność prawidłowego postrzegania zjawisko wywołane przez wysoką jaskrawość (luminacja) źródeł światła. Na konieczność jego eliminacji zwraca uwagę ustawodawca w wyżej wspomnianych aktach prawnych. Wyróżnia się dwa rodzaje olśnienia:

• olśnienie bezpośrednie – jest wywoływane przez świecące powierzchnie znajdujące się w polu widzenia. Jego źródłem są oprawy oświetleniowe;

• olśnienie odbiciowe – spowodowane przez odbicie światła (naturalnego lub sztucznego) od płaszczyzny ścian, mebli, ekranów i monitorów.

Jak ograniczyć efekt olśnienia?

Przede wszystkim należy stosować oprawy oświetleniowe o odpowiedniej mocy (nie powinna być zbyt duża) oraz zadbać o ich właściwe rozmieszczenie w stosunku do miejsca pracy. Dodatkowo warto wyposażyć monitor w specjalistyczny filtr lub warstwę antyodbiciową oraz – jeśli to możliwe – ustawić bokiem do okna.

Żeby ograniczyć olśnienie bezpośrednie, konieczny jest wybór oprawy wyposażonej w odpowiednio ukształtowany odbłyśnik (zmienia rozkład strumienia świetlnego w przestrzeni, kierując go w wybrane miejsce) oraz raster (poprzeczki/lamele zakrywające źródło światła w płaszczyźnie widzenia, eliminują odbicia i pozwalają na równomierne oświetlenie pomieszczenia). W przypadku opraw źródeł światła miejscowego można raster pominąć, ale należy wówczas zadbać o odpowiedni kąt ochrony oprawy oraz regulowany, najlepiej przegubowy i wystarczająco wysoki wysięgnik.

Groźne promienie UV

Nie wszyscy mają świadomość, że promieniowanie UV jest emitowane nie tylko przez naturalne światło słoneczne, ale także przez popularne jarzeniówki o świetlówki LED starego typu, które nadal można spotkać w biurowcach, przede wszystkim ze względu na stosunkowo dużą intensywność świecenia przy niskich kosztach eksploatacji.  Ich światło jest białe i zimne, o niskim wskaźniku Ra* (przedmioty i osoby, które znajdą się w jego polu nabierają bladego wyglądu) – szybko męczy wzrok, powoduje ból oczu i wysusza spojówki, a także bardzo niekorzystnie wpływa na kondycję skóry oraz włosów. Dlatego generalnie najlepiej wybierać nowoczesne oświetlenie LED, które nie wytwarza promieniowania UV.

Osobom narażonym na promieniowanie UV w miejscu pracy zaleca się smarowanie twarzy kremem z filtrem, który zabezpieczy skórę przed przesuszeniem, pękającymi naczynkami i stanami zapalnymi.

*Parametr świetlny Ra  – współczynnik oddawania barw Ra. Odpowiada za realistyczne postrzeganie naturalnej barwy oświetlanego przedmiotu. Określa się go za pomocą skali od 1 do 100. Im wyższy jest wskaźnik Ra, tym dane światło precyzyjniej oddaje rzeczywistą barwę przedmiotu, powierzchni itp.

Gdy miejsce do pracy tętni światłem…

Gdy odnosimy wrażenie „tętnienia”, swoistej niestabilności strumienia świetlnego to znak, że mamy do czynienia z efektem migotania (z ang. flickering). Badania wskazują, że najbardziej wrażliwi jesteśmy na migotanie w zakresie od 1 do 80 Hz. Jednak nawet jeśli nie dostrzegamy migotania, jego wpływ na wzrok jest nadal uciążliwy – oczy łzawią, swędzą lub szczypią i szybciej się męczą. Co można zrobić?

Efekt migotania jest spowodowany wahaniami i zniekształceniami napięcia, które mogą być wywołane przez wadliwą instalację lub konstrukcję oprawy, która oparta jest na niskiej jakości komponentach elektronicznych. Dlatego nie warto oszczędzać na zaawansowanych rozwiązaniach z obszaru zasilania i stabilizacji emitowanego sygnału – najlepiej szukać certyfikowanych źródeł światła spełniających normę PN – EN61000 – 3 – 3 (ograniczenie wahań napięcia i migotania światła).

Jak widać właściwy dobór źródeł światła i ich prawidłowe rozmieszczenie na stanowisku pracy są kluczowe dla komfortu i wydajności pracy oraz bezpieczeństwa i dobrego samopoczucia pracowników, dlatego wybór rodzaju, projekt instalacji i natężenie oświetlenia biurowego warto konsultować lub zlecać specjalistom z tego obszaru.

KOMFORTOWE OŚWIETLENIE
DO PRACY PRZY BIURKU

PODSTAWOWE ZALECENIA

• Najlepiej, gdy oświetlenie stanowiska pracy jest kombinacją światła naturalnego ze sztucznym.
• Lampa przy komputerze powinna być skierowana w taki sposób, aby snop światła padał pionowo w dół, bezpośrednio na klawiaturę komputera.
• Źródło światła powinno znajdować w odległości około 30 cm od twarzy pracownika.
• Światło powinno mieć ciepłą barwę, zbliżoną do światła naturalnego.
• Należy unikać białego światła, które powoduje szybkie zmęczenie oczu oraz wzmaga wytwarzanie kortyzolu, hormonu odpowiedzialnego za poziom stresu.
• Warto dodatkowo doświetlić obszar za monitorem. To sprzyja właściwemu rozkładowi luminacj w polu widzenia – obniża kontrast między powierzchnią pracy a jej otoczeniem.

Pozdrawiamy
Zespół Consido